Прыхільнасць бацькоў ці любоў?

Перш чым пачаць тэму, хацела ўдакладніць, што я не прафесійны псіхолаг, але я дасведчаны змагар з прыхільнасцю маёй мамы да нас, сваіх дочак. На жаль, мая барацьба вельмі часта была няправільнай, як і некаторыя іншыя аспекты майго жыцця, якія тычацца адносінаў з навакольнымі людзьмі. Менавіта таму псіхалогія (на падставе ісцін Божых) вельмі цікавіць мяне, бо, ведаючы яе асновы, можна пазбегнуць мноства найдурных памылак.

За апошнія пару гадоў разважанняў, капанняў і працы над сабой мне ўдалося дасягнуць пэўнага прагрэсу. А наладжванне адносін з бацькамі — ёсць адна з задач, якую я вырашаю ў дадзены перыяд жыцця, таму хачу падзяліцца з вамі.

Зусім нядаўна ў нас з мужам быў вельмі загружаны перыяд: акрамя ўсіх нашых абавязкаў мы звыштэрмінова дабудоўвалі дом і збіралі рэчы для пераезду. Я была так загружана, што часам проста забывала пра маму і што ёй трэба хоць зрэдку тэлефанаваць. І вось уявіце: я ўся выматаная ў канцы дня, тэлефануе мама і адразу прэтэнзія: «Табе наогул маці патрэбна?». Вядома ж завязаўся канфлікт, мы пасварыліся, і маё сумленне зноў грызла мяне суткі. Я сябе спрабавала супакоіць: «ды як яна можа, мне так складана, а замест слоў падбадзёрвання, я зноў чую наганяй за тое, што не надаю ёй час!» Карціна наступная: я чакаю ад мамы падтрымкі, а не прэтэнзій, а яна чакае ўвагі з майго боку. Усё гэта было няправільна і гэта была крайняя кропка, якая прымусіла мяне перагледзець мае адносіны з мамай і пачаць штосьці ў іх мяняць.

Многія памятаюць загад для нас у Ефес.5:31 «Таму пакіне чалавек бацьку свайго і маці і прылепіцца да жонкі сваёй, і будуць двое адной плоццю». Менавіта з-за неразумення бацькамі гэтага біблейскага прынцыпу, "пакінуць бацьку і маці" існуе такая праблема, як празмерная прыхільнасць іх да сваіх дзяцей. І гэтая праблема перашкаджае жыць не толькі дзецям, але і самім бацькам. Бо чым больш мы прывязаныя да чаго-небудзь, тым больш мы пакутуем.

Калі бацькі моцна прывязаныя да дзяцей можа быць два варыянты развіцця стасункаў:

1. Дзеці прымаюць гэтую прыхільнасць, і яна становіцца двухбаковай. Такі варыянт можа прывесці да трагедыі ў жыцці ўжо дарослага дзіцяці, калі ён, мужчына ці жанчына, так залежныя ад бацькоў, што не могуць мець сваю ўласную нармальную сям’ю. Яны альбо зусім баяцца самастойнасці і жывуць з мамай, альбо пастаянна разрываюцца паміж мамай і сваім спадарожнікам жыцця.
2. Дзеці пастаянна спрабуюць збегчы ад апекі бацькоў, ад іх парадаў, іх меркаванняў, што часта прыводзіць да моцных канфліктаў у сям’і. І хутчэй за ўсё яны збягуць пры першай магчымасці, а адносіны са сваякамі будуць сапсаваны надоўга.

Такім чынам, як жа павінны паводзіць сябе бацькі, каб не дапусціць ні першага, ні другога? Я знаходжу для сябе адказ у Бібліі. Памятаеце месца Ефес. 6:4 «І вы, бацькі, не раздражняйце дзяцей вашых, але выхоўвайце іх у дысцыплінаванні і напамінанні Госпадавым»? А што для вас значыць выхоўваць у дысцыплінаванні і напамінанні Гасподнім? Для мяне ўсё вучэнне Бога будуецца на любові. Усё проста: галоўная запаведзь — палюбі, зыходзячы з гэтага мы і павінны дзейнічаць у адносінах да любога чалавека і вядома ж да сваіх дзяцей.

Але аказваецца, вельмі часта, калі мы кажам: «Я люблю», насамрэч мы маем на ўвазе - «я прывязаная». Любоў і прыхільнасць адрозніваюцца вельмі моцна. Асабліва калі мы гаворым пра дзяцей. На мой погляд прыхільнасць грунтуецца на эгаізме. Але ж любоў і эгаізм несумяшчальныя і цалкам процілеглыя. Любоў, напрыклад, заснавана на добраахвотнасці. На ўнутраным жаданні чалавека быць побач. А прыхільнасць - гэта перш за ўсё "трэба". Трэба быць там і рабіць тое.

Вы ведаеце, што здольная рабіць любоў бацькоў? Яна напаўняе дзяцей радасцю, энтузіязмам, шчасцем, сіламі, творчасцю. Свабода самавыяўлення раскрывае іх таленты і здольнасці. Прыхільнасць жа і вузкія рамкі, у якія трэба ўпісацца, наадварот, знішчае ўсё жаданне нешта рабіць.

Каб зразумець, якія памылкі можам дапусціць мы, як бацькі, давайце разгледзім больш канкрэтна розніцу паміж нашай прыхільнасцю і любоўю:

• Калі мы любім сваіх дзяцей, мы даем ім самім выбіраць свой шлях у жыцці. Калі ж мы да іх прывязаныя, мы імкнемся ўзяць гэта пытанне пад свой кантроль, нешта са сваіх дзяцей стварыць, кудысьці іх засунуць, прапхнуць.
• Калі мы любім сваіх дзяцей, мы прымаем іх выбар у гэтым жыцці, нават калі нам ён не падабаецца (заўважце — Бог паступае з намі, са сваімі дзецьмі, гэтаксама — Ён толькі прапануе нам лепшы шлях, але не навязвае, Ён дае нам права на памылкі і дапамагае іх выправіць. А часта Ён проста чакае, што мы зразумеем Яго сэрца і лепшы шлях, які Ён прапанаваў).
• Калі мы любім сваіх дзяцей, мы адпускаем іх, калі яны становяцца дарослымі, каб тыя маглі свабодна атрымліваць свой вопыт — хай часам і балючы. Калі ж мы да дзяцей прывязаныя, мы працягваем жыць імі і таму цягнем іх увагу, умешваемся ў іх жыццё, кантралюем яго, спрабуем рабіць выбар за іх, ціснем, навязваючы свае парады.
• Калі мы любім сваіх дзяцей, нам добра, калі добра ім. Прыхільнасць жа ставіць выразныя рамкі, у якіх дзіця павіненен быць такім і такім, паводзіць сябе так і так, рабіць гэта і гэта. Мільён умоў — дзеля таго, каб мы былі шчаслівыя.
• Калі мы любім сваіх дзяцей, мы не параўноўваем іх з іншымі, мы прымаем іх любымі. Калі ж у нас прыхільнасць мы ўвесь час з кімсьці мераемся сіламі — у каго дзіця больш круты, навязваючы ім нейкую знешнасць, мэты, таленты, забываючы спытаць саміх дзяцей — а чаго хочуць яны?
• Калі мы любім, то мы жывем сваім жыццём. Дзеці — гэта толькі частка нашага свету. Прыхільнасць жа робіць нас залежнымі ад дзяцей. У нас няма свайго жыцця. Мы ад яго адмовіліся дзеля іх, хоць нас пра гэта ніхто не прасіў. І тым большы страх выклікае момант, калі яны будуць жыць асобна. Калі мама не рыхтуе да гэтага сябе загадзя, калі дзіця сыходзіць, у яе псіхалагічная траўма, яна не разумее дзеля чаго яна жыве. Менавіта таму часта яны пачынаюць патрабаваць ад сваіх дзяцей унукаў: «маўляў, ты сышоў — аддай мне назад іншае дзіцяці, я хачу далей гуляць у маму».
• Любоў накіравана на тое, каб зрабіць дзіцё больш шчаслівым. Я мама, жыву для таго, каб дапамагчы расці табе, адказваць на твае пытанні. Прыхільнасць заўсёды імкнецца атрымліваць асалоду ад дзіця. Тут не я, а ты створаны і жывеш для мяне, каб мне было добра і радасна.
• Любоў не выстаўляе рахункаў, яна ўсё робіць бескарысліва. Прыхільнасць заўсёды вядзе строгі ўлік прыбыло — а паменела. Колькі ўкладзена ў дзіцяці, колькі атрымана аддачы. Заўсёды ёсць план, як вярнуць ўкладанні: выйдзі замуж за гэтага, вучыся тут і г.д.
• Калі мы любім сваіх дзяцей, яны для нас дар ад Бога, цуд, асоба, якая прыйшла ў свет праз нас, але не належыць нам. Калі мы прывязаныя, мы разважаем так: «дзіця — гэта мая ўласнасць, мой працяг, частка мяне. І тады мы пачынаем выбіраць для іх правільны шлях, самаўпэўнена мяркуючы, што толькі мы ведаем, што значыць правільна.

Вынікі наступныя: у любові адносіны поўныя свабоды, з бацькамі, што любяць, настолькі добра побач, што дзіця не будзе пастаянна спрабаваць збегчы ад іх. З такімі бацькамі лёгка мець зносіны, дзяліцца, з імі нават жыць разам не цяжка. Радасна. Яны і дапамогуць, і не чытаюць натацый, яны не спрабуюць пражыць за цябе тваё жыццё, яны не мараць выхаваць тваіх дзяцей як сваіх — не працягваюць сваю маладосць за кошт цябе. Яны дазваляюць табе жыць, як ты хочаш і заставацца сабой. І пры гэтым — яны заўсёды побач, на адлегласці выцягнутай рукі. Калі што — кліч. Бацькі, якія любяць разумеюць, што ад іх шчасце дзяцей не залежыць. Што яны могуць толькі маліцца за дабрабыт спадчыннікаў, даць ім правільную адукацыю — духоўную, маральную, вучыць іх быць у гармоніі з сабой, светам і Богам.

Бацькі, прывязаныя да свайго дзіцяці, самі таго не ўсведамляюць, але сваёй прыхільнасцю нібы апранаюць вяроўку на горла — яна душыць, душыць і пазбаўляе сілаў. І крывяцца па руках і нагах. Дзеці з усіх сіл імкнуцца разарваць гэтую сувязь і памчацца як мага далей. Каб выжыць. Каб застацца сабой. Прыхільнасць стварае ілюзію, што мы можам забяспечыць дзецям шчасце, даўшы ім прафесію, жыллё, машыну. Але ўсё гэта матэрыяльнае можа зрабіць іх глыбока няшчаснымі, нерэалізаванымі і абсалютна страчанымі ў гэтым свеце.

У кожнага з нас у жыцці будзе ці ўжо ёсць 2 ролі: дзіця і бацька (маці). Зыходзячы з гэтага магу падзяліцца некаторымі прынцыпамі і практычнымі крокамі, якія працуюць.

Практычныя парады бацькам:

1. Заўсёды памятаць, што мама — гэта часовая пасада, гэта роля, якая па меры росту дзіцяці ператвараецца ў ролю сябра.
2. Галоўная мэта бацькоў — падрыхтаваць дзіця да самастойнага жыцця, каб выпусціць яго ў свет, калі ён навучаны рабіць усвядомлены выбар.
3. Дачку неабходна выхоўваць, як будучую маму. Вучыць даглядаць яе за мужчынай (бацькай). Укласці такія якасці, як: жаноцкасць, пяшчота, ласка, мудрасць, гаспадарлівасць. Дзяўчынку трэба хваліць па-за залежнасцю ад яе дасягненняў, а проста за тое, што яна ёсць. Яе неабходна часцей шкадаваць, абдымаць, казаць аб сваёй любові.
4. З хлопчыкамі справа ідзе трохі інакш. Яны па сваёй прыродзе моцныя тварэнні, таму мы і павінны гадаваць іх моцнымі асобамі. Ім як раз вельмі не перашкодзіць пахвала за якія-небудзь дасягненні і заслугі. Бацька павінен вучыць сына зарабляць і абараняць навакольных людзей. А мама не павінна праяўляць да яго жаночыя пачуцці ў вялікай ступені: цалаваць, абдымаць, «усі-пусі", каб не культываваць у сыне празмерную эмацыйнасць і адчувальнасць, якая ўласцівая больш жанчыне і не заглушыць гэтай любоўю мужчынскія якасці ў ім. З сынам трэба быць больш строгай. Гэта не тычыцца маленькіх дзяцей, бо псіхолагі лічаць, што дзіця да 2-3 гадоў не ўспрымае сябе, як асобную ад мамы істоту, то бок Ён і мама — гэта адно цэлае. Дзіця ў такім узросце не мае ўсведамлення свайго полу. Грудныя дзеці і зусім маюць патрэбу ў пастаяннай любові, што выяўляецца ў тактыльных адчуваннях, так яны спазнаюць свет, а гэта вельмі важны перыяд.

Кожнаму з нас Бог даў сэрца ... бацькоўскае сэрца, якое здольна дзейнічаць на падставе любові. Слухайце, што вам кажа Бог! Мне Ён ясна і выразна сказаў, што я сваю, яшчэ зусім маленькую, 2-гадовую дачку павінна ўспрымаць, як асобу. Бо лягчэй за ўсё загадаць дзіцяці, маючы над ім сілу і ўладу. Лягчэй за ўсё падавіць яго волю, але так і не навучыўшы ні сябе ні яго дамаўляцца і вырашаць праблему.

Мы самі выбіраем, якімі бацькамі будзем для сваіх дзяцей: іх сябрамі, памочнікамі, ці ворагамі і цяжкай ношай. Я для сябе вырашыла, што буду паважаць, ужо цяпер, сваю малую і яе выбар, каб у будучыні пажынаць добрыя плады.

Практычныя парады дзецям:

1. Рыхтаваць бацькоў загадзя да таго часу, калі вас не будзе так блізка і так часта. Я б раіла пачынаць гэтую справу прыкладна з 14-16 гадоў. Гэта могуць быць мэтанакіраваныя усвядомленыя размовы на гэтыя тэмы, літаратура, артыкулы і інш.
2. На ўсе прапановы, як вам здаецца дурныя, нявартыя ўвагі, якія раздражняюць вас, адказваць нешта накшталт гэтага: «я падумаю над тваёй парадай». Такім адказам вы і бацькоў не пакрыўдзіце, і заадно дадзіце ім выразна зразумець — якой бы добрай не была іх парада, усё адно канчатковае рашэнне застаецца за вамі.
3. Уключаць у свой штотыднёвы каляндар час і даты, адведзеныя на зносіны і ўвагу для бацькоў. Гэта ж тычыцца і іншых блізкіх людзей. Бо ўсе мы ведаем, што адна з нашых каштоўнасцей і патрэбаў — гэта добрыя ўзаемаадносіны з роднымі. Можаце проста запланаваць на календары паездку да бацькоў, дні, па якіх вы абавязкова павінны ім патэлефанаваць ці нечаканы сюрпрыз.
4. Важнае правіла — першымі прыставаць да бацькоў, яшчэ да таго, як яны паспелі адчуць тугу па вас. Памятайце — бацькі не ворагі нам, яны ў любым выпадку жадаюць нам самага лепшага, таму ёсць хвілінка — напішыце паведамленне, патэлефануеце, проста пару хвілін раскажыце, што вы сёння елі. Праверана асабіста — ім гэтага дастаткова, досыць пагаварыць «ні пра што», каб проста пачуць ваш голас.
5. Знайсці цікавы занятак для бацькоў (калі не можаце самі, я з радасцю падкажу). Ёсць адно правіла, якое нязменна для ўсіх — мы павінны аддаваць ... аддаваць людзям сябе. Без гэтага мы заўсёды будзем нездаволенымі, і гэтай нездаволенасцю атруцім сваё жыццё і жыццё навакольных. Таксама і нашы бацькі, яны не могуць паўнавартасна жыць, калі ў іх няма цікавай, захапляльнай, важнай для іх справы або служэння, толькі з ёй яны здабудуць густ паўнавартаснага жыцця. Густ свайго жыцця, густ сваіх адносін з Богам, з людзьмі. І мы, дзеці не будзем іх адзінай мэтай.
6. Ну і вядома ж ніхто не адмяняў запаведзь «Шануй бацьку твайго і маці тваю, каб падоўжыліся дні твае на зямлі, якую Гасподзь, Бог твой, дае табе». Што значыць пачытаць і ў якой меры — вырашыце самі. Слухайце, што вам кажа Бог! Няхай Ён кожнаму з вас дапаможа разабрацца ў сабе, у Яго Слове, у Яго праўдзе, каб усе нашы ўзаемаадносіны будаваліся на Яго «вучэнні любові». Амэн!